SOFIJA – Prvi mali modularni reaktor (SMR) u Evropi mogao bi da bude izgrađen u Rumuniji, a i Bugarska je zainteresovana za tu tehnologiju. Ove dvije zemlje su potpisale sporazume sa američkim partnerima o razvoju projekata nove vrste nuklearnih elektrana.
Prema ugovoru koji je potpisan na Konferenciji Ujedinjenih nacija o klimatskim promjenama COP26 u Glazgovu, američki NuScale Power i rumunska državna Nuclearelectrica će raditi na izgradnji nuklearne elektrane od 462 megavata koja bi se sastojala od šest malih modularnih reaktora (SMR) od po 77 megavata. To postrojenje moglo bi da bude pušteno u rad već 2027. ili 2028. godine, saopštile su dvije kompanije.
Sporazum su podržali predsjednici Sjedinjenih Država Joe Biden i Rumunije Klaus Iohannis, a potpisali su ga predsjednik i generalni direktor NuScale Powera John Hopkins (na slici levo) i generalni direktor Nuclearelectrice Cosmin Ghita (desno).
„Sjedinjene Države vide nuklearnu energiju kao vodeću tehnologiju u globalnim nastojanjima da se smanje emisije i prošire ekonomske mogućnosti i, u osnovi, za borbu protiv klimatskih promjena“, izjavila je američka sekretarka za energetiku Jennifer Granholm.
Dekarbonizacija nuklearnom energijom je moguća, naglasio je rumunski ministar energetike Virgil Popescu. Ta država namjerava da do 2030. godine smanji emisije ugljen-dioksida za 55 odsto. U Rumuniji trenutno postoji sedam elektrana na ugalj.
Parlament u Bukureštu je u junu ratifikovao sporazum sa SAD iz 2020. godine za postojeću rumunsku nuklearku Cernavodă vrijedan osam milijardi dolara. Riječ je o dovršetku izgradnje blokova 3 i 4 i adaptaciji bloka 1 elektrane u jugoistočnoj Rumuniji. Sporazum je u novembru prošle godine dobio zeleno svjetlo od Evropske komisije.
Tehnologija malih modularnih reaktora – SMR
NuScale je razvio modularni laki vodeni reaktor za proizvodnju struje i vodonika, daljinsko grijanje, desalinizaciju i druge procese zagrijavanja. Tehnologija SMR-a je zasnovana na manjoj i podesivoj verziji reaktora sa vodom pod pritiskom. Kompanija doprema i instalira module na licu mjesta, a njegova postrojenja mogu imati četiri, šest ili dvanaest modula.
NuScale je prvi i, za sada, jedini koji je od Nuklearne regulatorne komisije (NRC) SAD dobio dozvolu za implementaciju SMR tehnologije, u avgustu 2020. SMR može lako biti integrisan i sa drugim čistim energijama i veoma brzo podešen po specifičnim potrebama i zahtjevima u energetskoj mreži, navode u kompaniji, čije je sjedište u Portlandu u državi Oregon. Većinski vlasnik NuScale-a je Fluor iz Irvinga u Teksasu.
I Bugarska potpisala memorandume o saradnji sa američkim partnerima
Bugarski energetski holding (BEH) i američka kompanija Fluor su 1. novembra potpisali memorandum o saradnji u ispitivanju mogućnosti za izgradnju nuklearnih postrojenja sa SMR tehnologijom. Tome je prethodio memorandum koji su u februaru zaključili NuScale i BEH-ova nuklearna elektrana Kozloduy. Prema sporazumima, predstoje zajednički rad na brojnim studijama, planiranju i pripremi i analiza troškova i vremenskih rokova. Namjera je da se u okviru postojeće nuklearne elektrane Kozloduy otvore nova postrojenja sa tehnologijom SMR.
Mnoge zemlje Jugoistočne Evrope su prepoznale nuklearnu energiju kao važan element u ostvarenju svojih klimatskih ciljeva. Bugarska je zajedno sa Rumunijom i još osam članica Evropske unije zatražila od Evropske komisije da uvrsti nuklearne elektrane u svoju zelenu taksonomiju i proglasi ih niskougljeničnom tehnologijom. Potpredsednik Evropske komisije Frans Timmermans je u nedavnoj posjeti Bugarskoj izjavio i da bi administracija u Briselu podržala izgradnju nuklearne elektrane Belene.
Državna energetska kompanija Elektrani na Severna Makedonija (ESM) nedavno je obustavila ulaganja u projekat Belene. ESM je procenio da će terminal za tečni prirodni gas (LNG) u Aleksandrupolisu u Grčkoj biti završen prije bugarske nuklearke.
Srbija bi kupila udjele u nuklearkama u regionu
Predsednik Srbije Aleksandar Vučić je na samitu COP26 najavio da će s mađarskim premijerom Viktorom Orbanom sagledati mogućnost da Srbija kupi vlasnički udio od 10 do 12 procenata u planiranoj nuklearnoj elektrani Paks 2 u toj zemlji. Takođe je pomenuo da je Srbija zainteresovana i za druge nuklearke u regionu i da će sa bugarskim partnerima razmotriti da se možda i od njih kupi udio.
