BANJALUKA – Evropska unija je izdvojila 30 milijardi evra do 2030. godine za transformaciju ka klimatski neutralnoj ekonomiji u regionu Zapadnog Balkana sa ciljem da se kompanijama i institucijama omogući takozvana “zelena tranzicija i uvezivanje država i ekonomija”, kako bi se ispunili zajednički ciljevi i obaveze na očuvanju životne sredine i borbe protiv klimatskih promjena.
Direktor Zelenog navigatora Zelenog Balkana Goran Janjić kaže upravo zbog toga osnovana ova asocijacija čiji je cilj da kroz partnerstvo sa vodećim međunarodnim organizacijama i ekspertima pruži podršku kompanijama da se transformišu u skladu sa pravilima o zelenoj ekonomiji.
“Ovo je asocijacija privatnog i javnog sektora osnovana da mobiliše region u transformaciji ka klimatski neutralnoj ekonomiji. Privredni sektor regiona nije dovoljno spreman za regulative koje dolaze iz EU i upravo to je uloga Zelenog navigatora da kao “one top shop platforma” pomogne privrednicima da iskoriste dostupna sredstva i da se transformišu u skladu sa zahtjevima”, rekao je Janjić danas novinarima na konferenciji u Banjaluci.
Bespovratno devet milijardi evra
On kaže da se ovdje radi o sredstvima investicionog programa za Zapadni Balkan, od čega je devet milijardi evra bespovratnih.
“I dalje postoje određene nejasnoće, a regulativa se kreira i donosi svaki dan. Kompanije moraju da prilagode svoju korporativnu politiku tako da bi mogli da koriste ova sredstva. Sve zemlje zapadnog Balkana imaju pravo na njih”, rekao je Janjić.
On je ranije rekao da je dekarbonizacija globalne privrede od presudnog značaja u deceniji pred nama, naglasivši da je cilj platforme, pored aktivnog učešća na smanjenju negativnih uticaja klimatskih promjena, pružanje tehničke i finansijske podrške transformaciji regionalne ekonomije i usmjeravanju javnog i privatnog sektora ka klimatskoj ekonomiji.
Ministar za evropske integracije i međunarodnu saradnju Republike Srpske Zlatan Klokić je rekao da je ovo prilika da se naše institucije i privrednici upoznaju sa radom Zelenog navigatora Zapadnog Balkana kako bi se ušlo u takozvanu “zelenu tranziciju” i omogućio ekonomski održiv razvoj i očuvanje životne sredine putem određenih transformacija u našoj privredi.
“Veoma je važno se čuje glas naših privrednika i nauči što ova zelena transformacija nosi. Ne govorimo samo o energetskoj efikasnosti, nego i kako da privredna društva putem određenih transformacija smanje emisiju štetnih gasova i kako da se žaštititi životna sredina, a da to sve bude ekonomski održivo. Privrednici bi trebalo da prepoznaju ovu asocijaciju kao mogućnost da putem određenih fondova dobiju sredstva koja bi iskoristila za ekološku transformaciju. Potrebno je da postignemo ono što se tove “tri e”: ekologija, ekonomija i energija. Moramo povećati uštedu energije, a smanjimo uticaj na ekologiju, a da bude sve ekonomski opravdano”, rekao je Klokić.
Poslovnu asocijaciju “Zeleni navigator Zapadnog Balkana” osnovali su Razvojni i Garancijski fond AP Vojvodine i Garantni fond Republike Srpske u cilju aktivnog učešća u smanjivanju negativnih uticaja klimatskih promjena. U asocijaciju se priključila i Sjeverna Makedonija koja je već ostvarila zavidne rezultate.
Makedonija uštedjela jednu hidroelektranu
Trajan Angeloski, predsjednik Saveza privrednih komora Sjeverne Makedonije objasnio je da “Zeleni navigator” postoji kako bi se pomoglo znanjem, tehničkim iskustvom, mjerama, ali i finansijama u transformaciji privrede.
“Jedan od prvih zadataka je instalacija solarnih panela čime bi se direktno smanjili računi i konzumacija struje u elektroprivrednim kompanijama. Mislim da nam u sljedećim godinama čekaju veliki izazovi i biće nam komplikovano snabdijevanje električnom energijom, zbog čega se svi moramo potruditi da je štedimo i pomognemo u njenoj proizvodnji, te da koristimo što više obnovljivih izvora. Sjeverna Makedonija je jedan od boljih primjera u ovoj oblasti. Od početka godine do danas izdato je dozvola za postavljanje i proizvodnju struje preko solarnih panela u količini koju bi pokrivala jedna srednja hidroelektrana. To je fantastičan rezultat”, rekao je Angeloski.
Direktor Garantnog fonda Republike Srpske Radivoje Krčmar kaže da su već počeli pregovori sa pojedinim bankama kako bi se pronašle jeftine kreditne linije koje bi bile efikasnije od ostalih.
“Želimo privrednicima omogućiti da uđu u ovaj proces što efikasnije. Cilj je da svaki ravni krov i svaki objekat koji može stvara energiju, da bi je svako mogao proizvesti za svoje potrebe, ali i isporučiti viškove na druga mjesta. Mi ćemo sigurno omogućiti našim kompanijama da uđu u taj proces što prije, smanje svoje troškove i povećaju efikasnost“, kaže Krčmar.
Kao cilj osnivanja regionalne poslovne asocijacije ističe se kontinuirani rad na smanjenju negativnih uticaja klimatskih promjena i pružanju tehničke i finansijske podrške transformaciji regionalne ekonomije, te usmjeravanju javnog i privatnog sektora ka klimatskoj ekonomiji.
Ova asocijacija priznala je Evropski zeleni dogovor kao novu strategiju rasta Evropske unije u cilju moderne, klimatski neutralne i konkurentne ekonomije koja efikasno koristi resurse.
Očekuje se da će inicijativu podržati domaći privrednici, institucije, kao i međunarodne finansijske institucije, te da će skupa raditi na usklađivanju politika upravljanja i poslovanja zelenom energijom i njenom ekonomskom opravdanošću.
Ovo je potrebno kako bi moglo da se utiče na smanjenje emisije štetnih gasova, digitalizaciju industrijskog sektora, obnovljive izvore energije i na sve ostalo što može da ima uticaj na usporavanje klimatskih promjena.
Presudan je kontinuitet
Cilj je da sve buduće investicije budu u skladu sa Zelenom agendom i indikatorima održivog razvoja, a da postanu i ostanu isplative.
Iako je svijet trenutno okupiran globalnim potresima izazvanim ratom u Ukrajini, ekonomskom krizom i pandemijom, kada to sve prođe, planetarni problem klimatskih promjena neće nestati.
Zbog toga je kontinuitet djelovanja za rješavanje tog problema izuzetno važan i ne smije se, ni u sadašnjim teškim okolnostima, prekinuti, isticali su više puta predstavnici asocijacije.
Cijena koja se plaća od početka industrijske revolucije do danas sve je veća, a ogleda se u kontinuiranom rastu emisije štetnih gasova i globalnog zagrijavanja planete, zbog čega se insistira da se ubrza dekarbonizacija privrede na ovim prostorima.
Članovi aoscijacije su istakli da je za ovaj veliki posao veoma važno regionalno povezivanje radi podsticanja državnih administracija u cilju usklađivanja politika, kako bi se moglo uticati na smanjivanje emisije štetnih gasova i digitalizaciju industrijskog sektora, na obnovljive izvore energije i poljoprivredu, kao i sve drugo što će dati doprinos usporavanju klimatskih promjena i njihovog negativnog uticaja.
Ublažavanje posljedica klimatskih promjena jedno je od osnovnih pitanja kojima se bavi Evropska unija, kao treći najveći izvor emisije štetnih gasova na svijetu iza Kine i Sjedinjenih Američkih Država.
Od vremena industrijske revolucije bilježi se značajan porast prosječne temperature na svjetskom nivou, a posljednja decenija najtoplije je zabilježeno razdoblje, toliko da je od 20 najtoplijih godina, njih čak 19 bilo nakon 2000. godine.
Prema podacima Službe za klimatske promjene Copernicus 2020. godina najtoplija je zabilježena u Evropi. Većina stručnjaka uzrok vidi u većoj emisiji gasova koji su nastali kao posljedica ljudskih aktivnosti.
Ipak, napori EU za smanjenje štetnih gasova dali su rezultate. Cilj postavljen 2008. godine da se do 2020. godine smanji emisija za 20 odsto u odnosu na 1990. godinu godinu ostvaren je i premašen 2019. godine kada je emisija smanjenja za više od 28 odsto.
CAPITAL: A. Pisarević
